Komisja Wenecka – co warto wiedzieć
Ewa Szaniawska
Komisja Wenecka, jako organ Rady Europy, nie powinna być mylona z instytucjami Unii Europejskiej. Obok czterech głównych organów w Radzie Europy działa szereg instytucji o różnym statusie. Należą do nich m.in. Europejski Trybunał Praw Człowieka, Komisarz Praw Człowieka, niezależne organy monitoringowe, komitety konwencyjne, komitety ekspertów rządowych, a także Europejska Komisja na rzecz Demokracji przez Prawo (ang. European Commission for Democracy through Law, fr. Commission européenne pour la démocratie par le droit). Jest to organ doradczy Rady Europy w sprawach konstytucyjnych. Komisja zwana jest również, niekiedy także w dokumentach oficjalnych, Komisją Wenecką (ang. Venice Commission, fr. Commission de Venise). W jej skład wchodzą eksperci w dziedzinie prawa, przede wszystkim konstytucyjnego i międzynarodowego. Miejscem obrad jest Scuola Grande di San Giovanni Evangelista w Wenecji.
Komisja powstała w 1990 roku na podstawie tzw. rozszerzonego porozumienia częściowego Rady Europy. Powstanie Komisji związane było przede wszystkim z przemianami ustrojowymi państw Europy Środkowo-Wschodniej. Powołano ją, aby tym państwom zapewnić instytucjonalną pomocy w okresie transformacji. W 1990 roku w skład Europejskiej Komisji na rzecz Demokracji przez Prawo wchodziło tylko 18 państw. W grudniu 2015 r. było ich już 60. Białoruś ma status członka stowarzyszonego. Pięć państw ma status obserwatora: Stolica Apostolska, Kanada, Argentyna, Japonia i Urugwaj. Status specjalny przyznano Unii Europejskiej, Autonomii Palestyńskiej i Republice Południowej Afryki.
Polska jest Państwem Członkowskim Komisji od 30 kwietnia 1992 roku.
Komisja Wenecka liczy ponad 100 członków umocowanych przez Państwa Członkowskie oraz przedstawicieli obserwatorów i organizacji o statusie specjalnym. Są wśród nich m.in. sędziowie i prezesi narodowych sądów konstytucyjnych, wysocy rangą politycy i urzędnicy państwowi , ombudsmani (rzecznicy).
Polskę reprezentuje była premier, Hanna Suchocka, wybrana na wiceprzewodniczącą Komisji, a także, jako członek subsydiarny, Krzysztof Drzewicki, wykładowca na Uniwersytecie Gdańskim. Członkowie powoływani są przez Państwa Członkowskie Komisji na 4 lata, przy czym możliwy jest ponowny wybór. W okresie kadencji odwołanie członka jest utrudnione – może nastąpić wyłącznie na podstawie jego rezygnacji lub uchwały samej Komisji.
Biuro Komisji, tj. jej prezydium, składa się z przewodniczącego, jego trzech zastępców i czterech członków. Są oni wybierani w głosowaniu, spośród członków Komisji. Kadencja członków Biura wynosi 2 lata, przy czym możliwa jest reelekcja.
Od 19 grudnia 2015 roku po raz kolejny przewodniczącym Komisji jest przedstawiciel Włoch Gianni Buquicchio, wykładowca i wieloletni wysokiej rangi urzędnik organów Rady Europy. Wiceprzewodniczącymi Komisji są:
- Hanna Suchocka (Polska) – pierwsza wiceprzewodnicząca
- Christoph Grabenwarter (Austria)
- Herdis Kjerulf Thorgeirsdottir (Islandia)
Członkowie:
- Aivars Endzins (Łotwa)
- Gagik Harutyunian (Armenia)
- Il-Won Kang (Republika Korei)
- Talia Khabrieva (Federacja Rosyjska)
Stały sekretariat Komisji Weneckiej mieści się w Strasburgu, a sesje plenarne odbywają się w Wenecji (4 razy do roku: w marcu, czerwcu, październiku i grudniu).
Głównym zadaniem Komisji Weneckiej jest wydawanie opinii prawnych
dotyczących projektów aktów prawnych przygotowanych przez poszczególne państwa bądź aktów prawnych mających już moc prawną. Jak dotąd Komisja wydała ponad 500 takich opinii na temat ponad 50 krajów. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz) tylko od 2002 r. w ponad 50 sprawach powołał się na opracowania Komisji Weneckiej.
Komisja organizuje także seminaria i konferencje oraz współpracuje z krajowymi sądami konstytucyjnymi i rzecznikami praw obywatelskich. Na wniosek ETPCz, Komisja Wenecka może wydawać opinie amicus curiae, zawierające porównanie różnych systemów prawa konstytucyjnego oraz opinie z zakresu prawa międzynarodowego. Komisja przygotowuje także opinie amicus ombud na temat aktów prawnych potrzebnych przy pracy rzeczników praw obywatelskich.
Więcej na ten temat :
- http://www.venice.coe.int/WebForms/pages/?p=01_Presentation
- http://www.slideshare.net/COE_HumanRights_RuleLaw/dgi-od2014-venicecommission
- http://www.venice.coe.int/webforms/events/
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Europejska_Komisja_na_rzecz_Demokracji_przez_Prawo
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Rada_Europy