Apel o przywrócenie przyjmowania wniosków o ochronę międzynarodową obywateli Afganistanu

Apel o natychmiastowe przywrócenie przyjmowania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej od obywateli Afganistanu i każdej innej narodowości wyrażających wolę ubiegania się o ochronę w Polsce i powstrzymanie ich planowanych deportacji.

10 października 2025

Prezes Rady Ministrów RP, Pan Donald Tusk
Minister Spraw Zagranicznych, Radosław Sikorski
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Pan Marcin Kierwiński
Minister Sprawiedliwości RP Pan Waldemar Żurek
Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
Senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Premierze,
Szanowni Panowie Ministrowie,
Szanowne/ni Panie Posłanki, Panowie Posłowie, Panie Senator, Posłowie i Senatorowie!

Apel

Apelujemy do Państwa o natychmiastowe przywrócenie przyjmowania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej od obywateli Afganistanu i każdej innej narodowości wyrażających wolę
ubiegania się o ochronę w Polsce i powstrzymanie ich planowanych deportacji.

W tej chwili wiemy, że deportacje mają dotyczyć niemal wszystkich uchodźców afgańskich z trzech Strzeżonych Ośrodków dla Cudzoziemców. Liczby osób, które dostały zobowiązania do powrotu lub zostały ustnie poinformowane o tym, że mają być deportowane, w pozostałych Strzeżonych Ośrodkach dla Cudzoziemców oraz otwartych Ośrodkach dla Cudzoziemców nie jesteśmy jeszcze w stanie określić, ze względu na utrudniony kontakt. Części osób, które otrzymały informację, że będą deportowane, nie pozwolono złożyć wniosków o ochronę międzynarodową w Polsce. Widzimy także, że wszystkie decyzje wydane w ostatnim czasie w sprawach wniosków o ochronę międzynarodową w Rzeczypospolitej złożonych przez obywateli Afganistanu, były negatywne. Jest więc dodatkowa grupa osób, które mogą się spodziewać negatywnych decyzji oraz wynikających z nich zobowiązań do powrotu i deportacji.

Podkreślamy, że przyjmowanie wniosków o ochronę międzynarodową nie gwarantuje prawa do pobytu w Polsce, a jedynie umożliwia rozpoczęcie procedury weryfikującej sytuację osoby, która taki wniosek składa. Afganistan jest, od opuszczenia go przez wojska amerykańskie i sojusznicze, w tym polskie w 2021 roku rządzony przez Talibów, najgorszy obecnie na świecie reżim fundamentalistów islamskich.
Tortury, obcinanie kończyn, chłosta, kamienowanie i inne barbarzyńskie formy okaleczania i zadawania śmierci są w Afganistanie stosowane za najdrobniejsze odchylenia od przestrzegania skrajnej formy prawa Szariatu. Na porządku dziennym są również porwania i „zaginięcia” osób, które nie wpisują się w narzucony przez Talibów sposób myślenia i życia. Ponadto, kobietom nie tylko nie wolno pracować i uczyć się, ale zabroniono im nawet odzywania się na ulicy, pod groźbą okrutnych kar.
W dniach 29 września – 1 października 2025 Talibowie odcięli Internet obywatelom Afganistanu.

Mężczyźni i kobiety, którzy chcą w Polsce złożyć wniosek o ochronę międzynarodową, przeżyli dużą część swojego życia podczas dwudziestoletniej obecności wojsk amerykańskich, polskich i europejskich w Afganistanie, kiedy zasady życia społecznego i prawo nie były regulowane przez szariat, a sposób życia w miastach zbliżał się do sposobu życia w Europie i USA. Ci ludzie mają zbyt umiarkowany światopogląd, by być w stanie przystosować się do życia według średniowiecznych wręcz zasad fundamentalizmu islamskiego, jakie Talibowie narzucili mieszkańcom Afganistanu. Jednocześnie będzie im dużo łatwiej nauczyć się i dostosować do praw i zasad społecznych obowiązujących w Polsce. Nadto Rzeczpospolita Polska nie uznaje legalności władzy Talibów w Afganistanie.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka nakazuje Polsce przyjęcie i rozpatrzenie ich wniosków o ochronę.
Artykuł 14 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
Każdy człowiek ma prawo ubiegać się o azyl i korzystać z niego w innym kraju w razie prześladowania

Artykuł 56 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej
2. Cudzoziemcowi, który w Rzeczypospolitej Polskiej poszukuje ochrony przed prześladowaniem, może być przyznany status uchodźcy zgodnie z wiążącymi Rzeczpospolitą Polską umowami międzynarodowymi.

Artykuł 18 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej
Gwarantuje się prawo do azylu z poszanowaniem zasad Konwencji genewskiej z 28 lipca 1951 roku i Protokołu z 31 stycznia 1967 roku dotyczących statusu uchodźców oraz zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej i Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanych dalej „Traktatami”).

Deportacje licznych obywateli Afganistanu, pragnących ubiegać się o ochronę międzynarodową w Polsce, jest sprzeczne z artykułem 4 Protokołu 4 do Protokół nr 4 ARTYKUŁ 2 Prawo do swobodnego poruszania się do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności – Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, który głosi, że „Zbiorowe wydalanie cudzoziemców jest zabronione”

Ponadto, wiele z osób, które proszą o ochronę międzynarodową w Polsce, współpracowało z polskimi, amerykańskimi i europejskimi wojskami w różnych formach (jako tłumacze, przewodnicy, zwiadowcy, kontrahenci ekonomiczni itd.). Od dnia przejęcia władzy w Afganistanie Talibowie bezustannie tropią osoby, które współpracowały z wojskami sojuszniczymi, ówczesnym rządem Afganistanu oraz organizacjami pozarządowymi współpracującymi z naszymi krajami. Już samo pomówienie o taką współpracę naraża obywatela Afganistanu na tortury i śmierć, nierzadko w męczarniach.

Wojska amerykańskie, europejskie i polskie straciłyby dużo większą liczbę żołnierzy i nie byłyby w stanie osiągnąć większości ze swoich celów w Afganistanie bez współpracy nie tylko z wojskiem, ale i z afgańskimi cywilami, takimi jak osoby, które Polska chce obecnie deportować do Afganistanu. Podczas naszej obecności w Afganistanie, gdy pomoc afgańskich służb i cywilów była Polsce niezbędna, nazywaliśmy ich sojusznikami i partnerami. Dziś, kiedy to oni potrzebują naszej pomocy, żeby uniknąć śmierci, Polska nie chce nawet przyjąć i rozpatrzyć ich wniosków o ochronę i chce ich deportować w ręce oprawców w kraju. Jest to działanie nieludzkie, niehumanitarne i – jako zdrada wobec osób, które były lojalnymi pomocnikami Polski i naszych sojuszników w Afganistanie – godzi w honor Państwa Polskiego i w wartości, które stoją u jego podstawy.

Deportując obywateli Afganistanu do kraju pochodzenia, Polska skazuje znaczną część z nich na tortury i śmierć. Nie są to domniemania, ponieważ przypadki tortur, zaginięć i śmierci w wyniku tortur były niejednokrotnie opisywane przez międzynarodowe media oraz w raportach organizacji humanitarnych. Deportacja zatem jest niczym innym jak de facto odroczonym zabiciem przez Polskę osób, które Polsce pomagały lub które zaadaptowały się do prowadzonego przez nas sposobu życia.

Deportacja tych osób jest złamaniem artykułu 19 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej o który stanowi: 2. Nikt nie może być usunięty z terytorium państwa, wydalony lub wydany w drodze ekstradycji do państwa, w którym istnieje poważne ryzyko, iż może być poddany karze śmierci, torturom lub innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.
Nie ma wątpliwości, że osoby, które pomagały wojskom amerykańskim i sojuszniczym, pracowały dla ówczesnego afgańskiego rządu, organizacji pozarządowych lub odróżniają się od Talibów religią bądź wyznaniem, sposobem życia i myślenia, będą poddane torturom i karze śmierci.

Jak powszechnie wiadomo, sytuacja humanitarna w Afganistanie od przejęcia władzy przez Talibów w 2021 roku i wstrzymania pomocy humanitarnej, jest katastrofalna. Po trzęsieniu ziemi 1 września, które pochłonęło życie ponad 2000 osób, stała się ona jeszcze bardziej dramatyczna. Deportowanie jakiejkolwiek osoby do kraju, będącego w takiej sytuacji, jest narażeniem jej na śmierć głodową, stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Jest to postępowanie nieludzkie i sprzeczne z zasadami humanitaryzmu; jest pogwałceniem praw człowieka, w szczególności prawa do życia i zdrowia.

Odmowa przyjęcia wniosków o przyznanie ochrony międzynarodowej i deportacje obywateli Afganistanu do kraju pochodzenia są złamaniem licznych artykułów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, której Polska jest sygnatariuszem, artykułów Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstwowych Wolności, a w szczególności:

Artykułu 3 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby.

Artykułu 38 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej
Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.

Artykułu 2 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej
1. Każdy ma prawo do życia.

Artykuł 2 Rozdział 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
1.2 Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.

Deportując obywateli Afganistanu do ich kraju pochodzenia, Polska doprowadzi do ich śmierci, a zatem odmawia im prawa do życia oraz rezygnuje z będącej jej konstytucyjnym obowiązkiem ochrony życia ludzkiego, co jednocześnie jest pogwałceniem prawa międzynarodowego. Obywatele Afganistanu proszący Rzeczpospolitą Polską o ochronę międzynarodową, nie popełnili żadnego przestępstwa zagrożonego w Polsce karą śmierci, zatem deportacja ich do Afganistanu będzie świadomym pozbawieniem ich życia.

Następnie, poprzez odmowę przyjęcia wniosków o ochronę i deportacje obywateli Afganistanu, Polska łamie kolejne artykuły Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Karty Praw Podstawowych i własnej Konstytucji:

Artykuł 5 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
Nikt nie może być poddany torturom lub okrutnemu, nieludzkiemu oraz upokarzającemu traktowaniu.

Artykuł 40 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej
Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu.

Artykuł 4 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej
Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

Artykuł 3, Rozdział 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

Artykuł 30 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

Artykuł 1 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej
Godność człowieka jest nienaruszalna. Musi być szanowana i chroniona.

Artykuły te zostaną złamane poprzez wydanie ubiegających się o pomoc Afgańczyków do kraju, w którym tortury są powszechne. Dodajmy, że sama deportacja przeprowadzana jest nierzadko w sposób, który odziera osoby deportowane z ich godności.

Łamiąc powyższe artykuły, Polska złamie również Artykuł 2 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, który gwarantuje każdemu człowiekowi wszystkie prawa i wolności zawarte w Deklaracji oraz artykuł 37 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Deportacja obywateli Afganistanu do rządzonego przez Talibów kraju pochodzenia budzi nasz głęboki sprzeciw. Jest to w naszym przekonaniu zdrada wobec naszych cywilnych afgańskich sojuszników i sprzymierzeńców, a ponadto zaprzeczenie wszystkich wartości cywilizowanego świata, także Rzeczypospolitej Polskiej i Unii Europejskiej oraz pogwałcenie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Cywilizacja europejska i Państwo Polskie oparte są na fundamentach Chrześcijaństwa. Deportacja ubiegających się o ochronę Państwa Polskiego Afgańczyków do kraju, gdzie grożą im tortury, śmierć i prześladowania, jest sprzeczna także z podstawowymi zasadami Chrześcijaństwa. Tym samym jest deportacja osób do kraju dotkniętego przez trzęsienie ziemi. Postępowaniem nieludzkim, niehumanitarnym i działaniem sprzecznym z prawem międzynarodowym i Konstytucją RP. Tym samym jest też wreszcie deportacja do kraju, z którym państwo deportujące nie utrzymuje stosunków dyplomatycznych, nie uznaje odnośnego reżimu, a przy tym zdaje sobie sprawę z niegwarantowania przez ów reżim jakichkolwiek praw podstawowych własnej ludności.

W związku z powyższym apelujemy do Państwa o natychmiastowe przywrócenie przyjmowania wniosków o ochronę międzynarodową od obywateli Afganistanu i natychmiastowe powstrzymanie deportacji obywateli Afganistanu z terenu Rzeczypospolitej Polskiej do ich kraju pochodzenia.

Z poważaniem,
Marek Beylin
Magdalena Bielska
Anna Blumsztajn
Seweryn Blumsztajn
Aleksandra Brzozowska
Aleksandra Chrzanowska
Piotr Czaban
Anna Czaplińska
Przemysław Czapliński
Władysław Czapliński
Danuta Czechmanowska
Anna Dodziuk van Kooten
Anna Engelking
Kamila Fiałkowska
Łukasz Garbal
Eliza Gaust
Natalia Gebert
Marcin Gońda
Inga Hajdarowicz
Agnieszka Holland
Zbigniew Janas
Krystyna Janda
Natalia Judzińska
Magdalena Kalenik
Marta Kamińska
Katarzyna Kaniowska
Andrzej M. Kaniowski
Kuba Karyś
Marcin Kęszycki
Jacek Kleyff
Michał Klinger
Dorota Kociubińska
Andrzej Kompa
Joanna Kompa
Agnieszka Korytkowska
Ireneusz Krzemiński Jerzy Kranz
Ewa Kulik-Bielińska
Roman Kurkiewicz
Danuta Kuroń
Inga Kuźma Joanna Lasko
Andrzej Leder
Magda Lesiak
Ewa Łuczyńska
Hanna Machińska
Sławomir Majdański
Rafał Matera
Andrzej Mencwel
Piotr Niemczyk
Janina Ochojska
Maja Ostaszewska
Piotr Pacewicz
Paulina Piórkowska
Monika Płatek
Janusz Poniewierski
Ala Quandil
Przemko Radwański
Andrzej Romanowski
Anda Rottenberg
Jaromiła Rybicka
Wilhelm Sasnal
Andrzej Seweryn
Beata Siemaszko
Tomasz Sieniow
Rita Ster
Rafał Stobiecki
Piotr Szafraniec
Joanna Szczęsna
Małgorzata Szejnert
Maria Świetlik
Ewa Tatar
Wojciech Tochman
Ewa Topór-Nawarecka
Róża Thun
Krystyna Zachwatowicz-Wajda
Adam Wajrak
Roman Wieruszewski
Katarzyna Winiarska
Michał Wojcieszczuk
Anna Wyrozumska
Jacek Żakowski
Badaczki i Badacze na Granicy
Fundacja Inicjatywa Dom Otwarty
Fundacja Edukacyjna Jacka Kuronia
Fundacja Instytut na rzecz Państwa Prawa
Fundacja Konflikt
Fundacja Polskie Forum Migracyjne
Fundacja To Proste
Grupa Granica
Klub Inteligencji Katolickiej
Kobiety dla Świata- Siostrzana Pomoc
Komitet Obrony Demokracji
Kuchnia Konfliktu
Nieformalna Niezależna Grupa Wsparcia dla Osób Ubiegających się o Ochronę Międzynarodową w Polsce
Obserwatorium Wyborcze
Ocalenie
PFM – Polskie Forum Migracyjne
POPH – Podlaskie Ochotnicze Pogotowie Humanitarne
Stowarzyszenie Egala
Stowarzyszenie Leubuzzi
Stowarzyszenie No To Ci Pomogę
Stowarzyszenie Podróżnych Ugościć